Dil hər bir millətin özünə xas olan ünsiyyət vasitəsidir. Hər xalqın dili gələcək nəsillərə mirasdır. Bu mirası qoruyub gələcək nəsillərə ötürmək hər bir millətin şərəfli borcudur. Çox təəssüf ki, bu gün öz dilində danışmaqdan imtina edərək öz intelligentliyini sübut etmək üçün başqa dilə müraciət edənlər çoxdur. Yaşadığımız cəmiyyət öz körpəsinə xarici dildə layla deyən analar, valideynlər yetişdirir. Ana dili bizim ana südü, ana laylası ilə beynimizə həkk olunur. Təəssüf ki, analarımız ana laylası ilə körpələrinin beyinlərinə xarici dili həkk edirlər. Dil açan körpənin dili ana, ata əvəzinə “mama”, “papa” ilə açılır. Məktəbə gedən uşaq öz dilində təhsil almaq yerinə hansısa başqa dildə təhsil alır, öz dilindən, ədəbiyyatından, milliliyindən uzaq düşür. Hər valideynin arzusu uşağını rus, ingilis dilli məktəblərə qoymaq, bu dilləri mənimsəməsi ilə gələcəyini təmin etməkdir. Gələcəkdə iş yeri tapmaq, işlə təmin olunmaq üçün bu dilləri bilmək şərtdir. Azərbaycan dilini hansı səviyyədə bilmələri isə önəmsənilmir. Öz ana dilini bilməyən vətəndaş necə “Mən azərbaycanlıyam!” söyləyə bilər ki, azərbaycanlı olduğu halda, Azərbaycan dili ona yaddır. Damarlarında azərbaycanlı qanı axdığı halda, azərbaycançılıqla arasında sədd var. Küçədə valideyn uşağı ilə rusca danışır, sual verirsən “FİLANKƏS, öz dilin olduğu halda niyə rus dilində danışırsan?”, cavabı “Rus məktəbinə gedir, rus dilini mükəmməl öyrənməlidir, ona görə də rus dilində mütəmadi ünsiyyət vacibdir. Çünki cəmiyyət onlardan bunu tələb edir. Dilimizə biganə münasibət bizim ən böyük faciəmizdir. 1956-cı ildən Konstitusiyaya əsasən Azərbaycanın dövlət dili Azərbaycan dilidir. Bu gün statistikaya əsasən 45 – 50 milyon şəxs Azərbaycan dilində danışır. Lakin gördüklərim bu statistik göstəricinin üstündən qara bir xətt çəkir. Və hər gün öz dilində danışmayan və yaxud danışa bilməyən onlarla əslən Azərbaycanlı olduqları halda ruhən başqalaşmış insanlar görürəm. Təkcə sənəddə azərbaycanlı yazılmaq kifayət etmir, ruhən, mənən azərbaycanlı olmalısan. Millətin ən önəmli atributu dildir. Milliliyimiz, millət sevgimiz, vətən sevgimiz və digər mənəvi keyfiyyətlər səlis, axıcı Azərbaycan dilindən başlayır. Bu dildə danışmağı ar bilənlər əcnəbi dillərdə danışmağı özlərinə alicənablıq bilirlər. Bu faciə Azərbaycan telekanallarından da yan keçmir. Çıxıb verilişdə Azərbaycan dilinə xas olmayan başqa dillərdə sözlər işlədirlər. Tamaşaçıya mən çox dil bilirəm göstərənlər nəzərə almırlar ki, ekran qarşısında rus və yaxud ingilis dilində bir kəlmə bilməyən insanlar – qoca nənələr, babalar da var. Azərbaycanda yaşadığımız halda, biz başqa dildə danışmağa məcbur deyilik. Əksinə burada yaşayan qeyri-millətlərə məcbur öz dilimizi öyrətməli və sevdirməliyik. Məşhur gürcü yazarı Cavcavadze söyləyir: “Neçə dil bilirsən, o qədər adamsan”. Lakin bu dəlalət etmir ki, öz dilində danışmaqdan imtina edəsən. Başqa dilləri öyrənmək, bilmək bir uğurdur. Düşmənini məhv etmək istəyirsənsə, ilk öncə onun dilini bilməlisən. Düşmənlərimiz olan erməninin dilini də

öyrənməliyik. Çox dil bilmək hər zaman və hər yerdə gərəyimiz ola bilər, lakin öz dilimizi bilmək hər saniyə gərəyimiz olur.

Çox dil öyrənmək məqsədimiz olmalıdır, ancaq öz dilimizə qıyğacı baxmamaq şərti ilə. Əksər Azərbaycan ailələrində rus dilində danışırlar, rus kanallarına baxırlar. Belə ailələrdə hansı azərbaycançılıqdan söz gedə bilər ki, dil onun ruhuna, qanına, şüuruna hopmur.

İranda, Gürcüstanda öz ana dilində təhsil almaq, öz doğma dillərini itirməmək üçün savaşan minlərcə insanlar olduğu halda, bu gün yüzlərcə, minlərcə insan bu dildə danışıb, təhsil almaqdan imtina edir. Hz. Əli buyurmuşdur: “Hər insan öz dilinin altında gizlənib”. Bəs bu gün öz dilində danışmayanlar hansı qeyri-azərbaycan dilinin kölgəsində gizlənir?

Elida Muxayeva