Bu ilin ilk ayı azərbaycanlıların istehlak səbətinin bir sıra ilkin məhsullarında ciddi bir bahalaşma ilə yadda qaldı. Un, şəkər tozu, maye yağ, yumurta, taxıl və digər məhsullar bahalaşır. Bununla birlikdə, yanvar ayında ərzaq inflyasiyası ilə bağlı real məlumatlar yoxdur.
İqtisadçılar qiymətlərin qalxmaqda davam edəcəyini, hələ avtomobil yanacağının tariflərinin qalxması zamanı söyləmişdilər. Ötən həftənin sonunda, Tarif Şurasının qərarı ilə su tarifləri iki dəfə artırıldı.
İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli hökumətin bununla dayanmayacağını düşünür. Onun AYNA-ya şərhinə görə, cari il qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən mal və xidmətlərin bahalaşması davam edəcək: “Növbəti addım təbii qazın və ictimai nəqliyyatda gediş qiymətlərinin bahalaşmasıdır, metroda gediş tarifləri artacaq, dizelin bahalaşması səbəbindən kənd təsərrüfatı məhsullarının və daha çox şeyin qiyməti artmağa başlayacaq”.
Bir qayda olaraq, inflyasiya devalvasiya ilə nəticələnir, lakin səlahiyyətlilər manatın Amerika valyutasına qarşı məzənnəsini saxlamaq niyyətindədirlər. Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmov manatın sabit olduğunu elan edərək, devalvasiya gözləntilərini dağıtdı. “Makroiqtisadi sabitliyin qorunması bizim vəzifələrimizdən biridir” – deyə jurnalistləri əmin etdi: “İnflyasiya göstəriciləri dəyişməz olaraq qalır. İnflyasiyanı 4% -də saxlamağa çalışacağıq. Bu, son 3 ildəki inflyasiya səviyyəsidir. Bu, əhalinin real gəlirlərini artıracaq”.
Lakin Rüstəmovun milli valyutanın sabitliyi ilə bağlı açıqlamaları ərzaq inflyasiyasının olmayacağına zəmanət vermir. Belə deməyə, yanvar ayında baş verən və ərzaq qiymətlərində rekord artımla müşayiət olunan qiymət inqilabı əsas verir. Yalnız bir ayda pərakəndə ticarət şəbəkəsində heç bir səbəb olmadan, 50 kq ağırlığında bir un kisəsi 24 manatdan 28 manata (15%) bahalaşdı. Şəkər tozunun qiymətləri xüsusilə güclü şəkildə 38%-ə qədər artdı – 50 kiloqramlıq kisə 38 manatdan 52 manata qalxdı. Maye günəbaxan yağı və qarğıdalı yağı müvafiq olaraq 50% və 37% bahalaşdı. Yanvar ayının ortalarında 15-dən 20-30 qəpiyə qədər bahalaşan yumurta qiymətlərindəki kəskin artım, əhalinin pul kisəsinə xüsusilə ağır zərbə vurdu.
“Bizim Market” mağazalar şəbəkəsində bir paket yumurta (10 ədəd) 2 manat 86 qəpiyə satılır. Bazarlar fərqlənir – burada qiymətlər 18 ilə 20 qəpik arasında dəyişir. Görünən odur ki, mərcimək (xüsusilə qırmızı), qarabaşaq yarması və çayın qiymətləri son aylarda bir qədər artıb, lakin nəticədə qarabaşaq və mərciməyin kiloqramı 2 manata yüksəlib. Çörəyin gizli bahalaşması, axşamdan alınan çörəyin ertəsi gün adamın əlində ovxalanmasına gətirib çıxarır.
Rafine edilmiş günəbaxan yağının bahalaşması xüsusilə təsiredicidir. Dekabr ayında “Final” günəbaxan yağının bir litri 2.60 manata başa gəlirdisə, hazırda bu yağın litri 3.80 manata çatıb. Bahalaşan yalnız yerli istehsal olan yağlar olmadı – idxal seqmentində rekord qiymət artımı müşahidə edildi. Dekabr ayında 1.90-2.00 manata başa gələn “Zolotoy Kray” ekonom sinfinin bir litr təmizlənmiş günəbaxan yağı yanvar ayında 3,20 manata qədər bahalaşdı.
İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev AYNA-ya deyib ki, Azərbaycanın idxal səbətindəki payı 60% olan Türkiyə ilə Rusiya valyutalarının manata nisbətdə ucuzlaşması, məntiqi olaraq ölkəmizə ixrac məhsullarının maya dəyərinin azalmasına səbəb olmalıdır: “Ancaq vəziyyət tam əksinədir. Milli valyutanın sabitliyinə baxmayaraq, nəinki idxal olunan, həm də yerli qidaların qiymətləri, sanki bir devalvasiyadan sonrakı kimi, ya da devalvasiya gözləntisi zamanı kimi aparır”.
Dövlət Statistika Komitəsindən verilən məlumata görə, keçən il Azərbaycanda istehlak qiymətləri 2,8% artıb. Eyni zamanda, keçən il, iqtisadçılar qeyd edirlər ki, inflyasiyaya təsir edən xarici amillər daha dinamik olub, lakin yenə də istehlak qiymətləri səviyyəsinin rəsmi hesablanmasında əksini tapmayıb. Ötən ilin sonuna Azərbaycanda ərzaq məhsulları orta hesabla 5%, qeyri-ərzaq məhsulları 1,3%, əhaliyə pullu xidmətlər 1% bahalaşıb. Bununla birlikdə, cari il, Mərkəzi Bankın proqnozlarını əhəmiyyətli dərəcədə aşaraq qiymətlərdə əhəmiyyətli bir artım ilə yadda qaldı. 2021-ci il üçün Mərkəzi Bank inflyasiyanı 3,5-4 % səviyyəsində proqnozlaşdırır.
